Οπωσδήποτε εντυπωσιάζει ότι κόβεται ένα πρόγραμμα το οποίο «έπαιζε» μεταξύ τρίτου και πέμπτου σε όλους τους πίνακες προτεραιοτήτων της Π.Α. τα τελευταία δέκα χρόνια. Όσο για το αν είναι επιχειρησιακά ορθό κάτι τέτοιο, η θέση μας η δική μας, αλλά και της Π.Α. είναι ξεκάθαρη και σαφής: Σε καμία περίπτωση. Κα’αρχήν μιλάμε για 35-40 λιγότερα επιχειρησιακά αεροσκάφη σε αποστολές CAS, τις οποίες προορίζονται να εκτελέσουν τα εν λόγω εκπαιδευτικά.
«Εάν μπορεί να υπάρξει ένα διακρατικό σύστημα εκπαίδευσης των χειριστών της Πολεμικής Αεροπορίας στο οποίο να μετέχουν πολλές χώρες της Ευρώπης -η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία- δε χρειάζεται ν’ αποκτήσουμε εμείς την υποδομή ενός αυτοτελούς εθνικού συστήματος εκπαίδευσης των πιλότων. Αυτό απαλλάσσει τη χώρα από ένα πολύ μεγάλο κόστος».
Ας δούμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Το πρόγραμμα του ΝΑΠΕΕ για το ΕΜΠΑΕ ήταν 900 εκατ. ευρώ για 37 αεροσκάφη με υποψήφια των το M-346 Master της Αlenia, το δίδυμο ρωσικό «αδελφάκι», του Yak-130 (βασίστηκαν σε κοινό πρόγραμμα ανάπτυξης), το αμερικανο-κορεατικό T-50 Golden Eagle, το βρετανικό AJT Hawk της BAE, το T-45 Goshawk της Boeing και το τσεχικό L-159. Βρισκόταν πάντα μέσα στα δύο τελευταία ΕΜΠΑΕ, αλλά ποτέ δεν βρίσκονταν λεφτά για την υλοποίησή του.
Το πρόβλημα επιχειρησιακής εκπαίδευσης των χειριστών ήταν τεράστιο, αφού τα υπάρχοντα Τ-2 Buckeye είχαν παραληφθεί προ 35 ετών και είναι ένα σχέδιο που μετρά 50 χρόνια! Οι εταιρείες που ήθελαν να πουλήσουν το Νέο Μαχητικό, ποτέ δεν αντιμετώπισαν θετικά το πρόγραμμα του νέου εκπαιδευτικού γιατί θεωρούσαν ότι θα έκοβε κονδύλια από το πρόγραμμα του ΝΜΑ.
Έτσι η μεν Lockheed Martin τα τελευταία δύο χρόνια είχε αποστασιοποιηθεί από το Τ-50 που αρχικά το προωθούσε μαζί με τους Κορεάτες και πρότεινε να δημιουργηθεί εκπαιδευτική Μοίρα F-16 με αεροσκάφη Block 30, αλλά δεν προχώρησε γιατί δεν βρέθηκαν επαρκή διθέσια. H Γαλλία η οποία προωθούσε το Rafale είχε και αυτή προωθήσει την κοινή επιχειρησιακή προωθημένη εκπαίδευση σε γαλλικές βάσεις με αεροσκάφη Alpha Jet.
Όμως η πιο συνεπή αντίθεση απέναντι στο νέο εκπαιδευτικό και ταυτόχρονα η πιο ολοκληρωμένη πρόταση για προκεχωρημένη εκπαίδευση των Ελλήνων χειριστών σε ευρωπαϊκές σχολές στο εξωτερικό προωθήθηκε στην Ελλάδα κυρίως από την ευρωπαϊκή κοινοπραξία του EF-2000 Typhoon.
Η απόλυτη συγκεκριμενοποίηση από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας για ένα «διακρατικό σύστημα εκπαίδευσης στο οποίο να μετέχουν πολλές χώρες της Ευρώπης», είναι η παλαιότερη πρόταση για μία ομάδα χωρών (pull) που θα μοιράζονταν το κόστος του πτητικού έργου και την είχε υποστηρίξει ένθερμα η κοινοπραξία του Typhoon.
Είχαν εκδηλώσει έντονο ενδιαφέρον η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα-είχαμε πληρώσει αδρά και την σχετική μελέτη-και μία ή δύο βόρειες χώρες, όπως η Γερμανία και η Δανία. Μάλιστα είχε υπολογιστεί ότι το 25% του όλου πτητικού έργου θα «αγοραζόταν» από την Ελλάδα.
Τότε το project δεν προχώρησε για μία σειρά λόγων μεταξύ των οποίων και ο τύπος του εκπαιδευτικού αεροσκάφους που θα αποτελούσε το κύριο εκπαιδευτικό μέσο. Οι Ιταλοί πάντως που προωθούσαν το Μ-346, δείχνουν και πάλι να έχουν τον «πρώτο λόγο» αν τελικά γίνει πραγματικότητα το ευρωπαϊκό κέντρο αεροπορικής επιχειρησιακής και προκεχωρημένης εκπαίδευσης
